W grudniu 2023 roku zakończyła się modernizacja i adaptacja schronów leśnych komendy XVI Okręgu „Orzeł” Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w lesie niedaleko wsi Gleba, gm. Kadzidło. Inwestycja została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Baza komendy XVI Okręgu „Orzeł” Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, której komendantem był ppor. Józef Kozłowski „Las”, zlokalizowana jest w lesie koło wsi Gleba, gm. Kadzidło.
Modernizacja i adaptacja schronów leśnych została wykonana dzięki dotacji celowej, dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzącemu z budżetu państwa. Wartość dofinansowania wyniosła 250 tys. zł
W ramach zadania inwestycyjnego dokonano m.in. inwentaryzacji, przygotowania dokumentacji przetargowej, a także wykonano prace budowlane w zakresie modernizacji schronów wraz z uzupełnieniem niezbędnej infrastruktury. Łącznie wszystkie prace kosztowały 239 888,70 zł.
Opowieść o losach Żołnierzy Niezłomnych w scenerii kurpiowskiego lasu może być dla wielu zwiedzających niezwykle interesująca.
Mamy nadzieję, że odnowione schrony XVI Okręgu NZW stanowić będą cenne uzupełnienie oferty Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce. Zapraszamy do odwiedzenia tego miejsca – mapę z lokalizacją schronów znaleźć można TUTAJ.
Schrony były areną dramatycznych wydarzeń – 25 czerwca 1948 roku siły komunistyczne w liczbie ok. 2 tys. ludzi otoczyły liczącą kilkanaście osób komendę XVI Okręgu „Orzeł” NZW, dowodzonego przez Józefa Kozłowskiego „Lasa”.
Walki trwały kilka godzin. Zginęło czterech żołnierzy NZW: sierż. Władysław Buraczewski „Dąb”, kpr. Władysław Mydło „Bohun”, Kazimierz Borzymowski „Tur”, Jan Kutryb „Wiatr”.
Wobec porażającej przewagi sił wroga (prócz setek funkcjonariuszy i lepszego uzbrojenia komuniści dysponowali oczekującą pod Przasnyszem eskadrą lotniczą) i ze względu na to, że w schronach były kobiety i dziecko, dowódca podjął decyzję o poddaniu się.
„Las”, nie chcąc dostać się w ręce UB, próbował odebrać sobie życie. I choć przeżył, został aresztowany i zamordowany przez komunistów w warszawskim więzieniu na Rakowieckiej.
Wcześniej wytoczono mu pokazowy proces, który odbył się w Ostrołęce. Szczątki Józefa Kozłowskiego, który pochodził z Wilna, a walczył za wolną Ojczyznę w kurpiowskich lasach, zostały odnalezione przez zespół IPN prowadzony przez prof. Krzysztofa Szwagrzyka na Cmentarzu Powązkowskim, na tzw. Łączce.