„Bez pamięci nie jest w stanie istnieć żadna wspólnota polityczna czy kulturowa. Zwłaszcza bez pamięci o tych, którzy odpowiedzialność za tę wspólnotę traktowali do końca, do krwi ostatniej (…) Niech to piękne, mądre i ważne miejsce, ta wspaniała instytucja edukacji i refleksji nad polskim losem, dobrze służy Polsce”– powiedział wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński podczas uroczystości otwarcia Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce.
Pierwsza w Polsce placówka poświęcona w całości Żołnierzom Niezłomnym została uroczyście otwarta w ramach państwowych obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W wydarzeniu wzięli udział weterani, kombatanci i bliscy żołnierzy polskiego podziemia antykomunistycznego. Od 2 marca Muzeum będzie otwarte dla zwiedzających.
– To muzeum jest pamiątką po naszych ojcach i braciach, którzy oddali życie za wolną Polskę – mówił Marek Franczak, syn Józefa Franczaka „Lalusia”, ostatniego Żołnierza Wyklętego, który poległ w walce z komunistami w 1963 roku. – Zostawili rodziny, dzieci. Poszli walczyć o Polskę.
Do uczestników uroczystości list skierował prezydent Andrzej Duda.
Bardzo się cieszę, że tegoroczny Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych zostaje uświetniony inauguracją działalności tej nowej placówki – napisał prezydent w liście odczytanym przez ministra Wojciecha Kolarskiego.
Mazowsze Północne kontynuowało tradycje niepodległościowe, sięgające daleko wstecz. Tutaj przecież toczyły się ważne walki w tej wielkiej operacji, którą nazywamy bitwą warszawską, a która rozgrywała się na teatrze wojennym, rozciągniętym na setki kilometrów. Dzięki heroizmowi żołnierzy, również pochodzących z Ostrołęki i okolic, w tym ochotników, młode państwo polskie pokonało Związek Sowiecki i ocaliło niepodległość – przypomniał Andrzej Duda.
Prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki, w liście odczytanym przez wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego, przypomniał, że Żołnierze Wyklęci ginęli w walce, w egzekucjach, umierali w ubeckich katowniach, a komuniści odmówili im godności i żołnierskiego honoru.
Dziś oddajemy hołd tym, którzy po zakończeniu wojny nie złożyli broni. Tym, którzy odważnie stawili opór komunistycznej dyktaturze instalowanej w Polsce przez Związek Sowiecki (…) Wolna Rzeczpospolita ma wobec Żołnierzy Wyklętych dług i zobowiązanie, które jako wspólnota narodowa musimy godnie wypełnić. Dzięki tej wspólnej – prowadzonej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz miasto Ostrołękę – instytucji, testament Niezłomnych pozostanie żywy dla kolejnych pokoleń – napisał premier Mateusz Morawiecki.
Minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński zwrócił uwagę, że 71 lat temu w więzieniu na warszawskim Mokotowie komunistyczni oprawcy rozstrzelali przywódców IV Zarządu Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Podkreślił, że razem z nimi zabita miała zostać również pamięć o tych tysiącach żołnierzy, którzy oddając swe życie podtrzymali istnienie zniewolonej przez sowietów Ojczyzny.
– Dziś, może szczególnie wobec dramatu i bohaterstwa Ukrainy, widzimy, że losy narodów zależą od gotowości ich obywateli do ofiary najwyższej. Tylko taki heroizm może ostatecznie pokonać tyranów. (…) Bohaterska postawa, gotowość do poświęcenia życia za ojczyznę, cała ta martyrologia nie mieściła się w ponowoczesnym przekazie ludzi, którzy w Polsce przez wiele lat rządzili i którzy polskości po prostu nie rozumieli albo zrozumieć, z różnych względów, nie chcieli. Dlatego też niepotrzebna im była pamięć o Żołnierzach Wyklętych, Powstaniu Warszawskim, a nawet niewygodna była prawdziwa pamięć o polskiej Solidarności. My tę pamięć przywracamy i honorujemy – mówił wicepremier prof. Piotr Gliński.
Szef resortu kultury przypomniał, że polskie państwo od sześciu lat kontynuuje politykę pamięci, zapoczątkowaną przez śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego.
– Obecnie budujemy i rozwijamy, przekształcamy i modernizujemy ponad 200 instytucji pamięci, w tym muzea poświęcone pamięci Żołnierzy Wyklętych, Muzeum Piaśnickie i wspomniane tu Muzeum Dom Rodziny Pileckich w niedalekiej Ostrowi Mazowieckiej, Muzea Kresów, Sybiru, Muzeum Bitwy Warszawskiej czy wreszcie największe Muzeum Historii Polski. Celem tych działań jest wzmacnianie polskiej wspólnoty, wzmacnianie czy wręcz odzyskiwanie ducha tej wspólnoty, zwłaszcza wśród młodego pokolenia. Chcielibyśmy, aby także to Muzeum było edukacyjnym centrum dla polskiej młodzieży, uczącym ją prawdziwej odpowiedzialności za Ojczyznę – podkreślił minister kultury i dziedzictwa narodowego.
Prof. Piotr Gliński podziękował rodzinom Żołnierzy Wyklętych za to, że żyjąc z piętnem rodzin bandytów, nie pozwoliły na zapomnienie o uczestnikach tej najtrudniejszej z konspiracji oraz wszystkim, którzy przez lata wspierali projekt budowy muzeum.
Wicepremier wraz z sekretarzem stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciechem Kolarskim wręczyli odznaczenia: Krzyże Oficerskie Orderu Odrodzenia Polski, Krzyże Kawalerskie Orderu Odrodzenia Polski, Złote Krzyże Zasługi oraz Medale Stulecia Odzyskanej Niepodległości.
– Gdy pan prezydent Lech Kaczyński odsłaniał pomnik w Ostrołęce, który upamiętniał żołnierzy tej ziemi, zastanawialiśmy się: jeśli ktoś oddał dla Ojczyzny wszystko, co miał najcenniejsze, oddał swoje młode życie, to co my możemy mu jeszcze dziś ofiarować? – mówił dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce Janusz Kotowski. – Postawiliśmy sobie zadanie, żeby ich wartości były aktualne dzisiaj, zwłaszcza dla młodych. Muzeum chce to zadanie wypełnić.
Dyrektor Muzeum otrzymał flagę państwową podarowaną przez żołnierzy Wojska Polskiego służących w Polskim Kontyngencie Wojskowym w Iraku.
– Przed 2015 rokiem mieliśmy decyzje odmowne odnośnie powstania muzeum – mówił z kolei poseł Arkadiusz Czartoryski. – Dopiero gdy pan Piotr Gliński został ministrem kultury, zapadła natychmiastowa decyzja: budujemy muzeum w Ostrołęce. I dziś możemy oddać cześć wszystkim tym, którzy w Polsce, nie szczędząc sił, jak pisał Witold Borucki „Babinicz”, walczyli za wolną Polskę.
Po zakończeniu oficjalnej części uroczystości odbyło się wręczenie odznak honorowych „Krzyż Pamięci Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych 1944-1963”. Odznaka została ustanowiona z inicjatywy Towarzystwa Pamięci Historycznej „Memoria Restituta”.
Uroczyste otwarcie Muzeum Żołnierzy Wyklętych zakończył recital Norberta „Smoły” Smolińskiego.
Wystawa stała Muzeum Żołnierzy Wyklętych
Ekspozycja ukazuje Żołnierzy Wyklętych jako obrońców Ojczyzny, którzy rozpoczęli walkę we wrześniu 1939 r. Prezentuje również, w jaki sposób postępowała sowietyzacja naszego kraju i dlaczego wielu żołnierzy nie zgodziło się na rządy sowieckiego okupanta.
Mówi o ludziach, miejscach, potyczkach i bitwach z komunistami, a także o represjach i wyrokach wykonywanych na patriotach. Wskazuje na wielkość ofiary Niezłomnych, która nie poszła na marne. Kolejne części wystawy ukazują mozolną walkę o pamięć o Wyklętych i aktualność ich wartości, także w czasach obecnych.
O Muzeum
Muzeum Żołnierzy Wyklętych w przystępny i nowoczesny sposób przybliża historię polskich Bohaterów walczących z sowieckim okupantem i komunistycznymi władzami o wolną Ojczyznę. Ukazuje najwybitniejsze postaci podziemia antykomunistycznego i wartości, którymi się kierowali, aby zachęcać, zwłaszcza młodych, do czerpania z ideałów Żołnierzy Niezłomnych.
Muzeum Żołnierzy Wyklętych mieści się na terenie byłego aresztu śledczego w Ostrołęce. Jest pierwszą w Polsce placówką w całości poświęconą podziemiu antykomunistycznemu i jedną z ponad 200 inwestycji muzealnych realizowanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ciągu ostatnich 6 lat.
Pomysł powstania Muzeum zgłosił ostrołęcki poseł Arkadiusz Czartoryski we współpracy z senatorem Robertem Mamątowem i ostrołęckim samorządem. W 2014 roku Miasto Ostrołęka zwróciło się do ówczesnego ministra kultury i dziedzictwa narodowego o wsparcie przebudowy budynków na potrzeby Muzeum. Wtedy jednak resort odrzucił ten wniosek, przyznając mu zero punktów m.in. w kategorii „ważność projektu z punktu widzenia polityki kulturalnej państwa”.
Współprowadzenie Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce i współfinansowanie budowy jego siedziby były jednymi z pierwszych decyzji podjętych przez prof. Piotra Glińskiego jako ministra kultury i dziedzictwa narodowego w 2015 r. W 2019 r. został oddany do użytku budynek, a od początku 2021 r. Muzeum zostało państwową instytucją kultury prowadzoną wyłącznie przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego.
2 marca 2022 r. wystawa stała MŻW zostanie udostępniona dla zwiedzających.
Z okazji otwarcia Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce odbędą się następujące wydarzenia:
• 4 marca, godz. 11.00 – konferencja naukowa pt. „Wojna trwa – walka Żołnierzy Niezłomnych o wolną Polskę”, sala kinowo-konferencyjna Muzeum (wstęp z zaproszeniami)
• 5 marca, godz. 18.00 – koncert zespołu Luxtorpeda pt. „Wiara, siła, męstwo”, dziedziniec Muzeum (wstęp wolny)
• 6 marca – Bieg Tropem Wilczym
