Niewolnicy z literą „P”. Praca przymusowa Polaków w III Rzeszy (1939-1945) to nowa wystawa czasowa przygotowana przez pracowników Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce. Mieści się ona w budynku głównym.
Odznakę z literą „P” musieli nosić przypiętą do piersi Polacy, których wywieziono do III Rzeszy do pracy przymusowej. Im poświęcona jest nowa wystawa czasowa w Muzeum.
Składa się ona z ponad 30 plansz. Dowiemy się m.in. jak wyglądała organizacja pracy przymusowej. Poznamy sposoby okupantów na nakłonienie Polaków do wyjazdów, a także reakcję podziemia polskiego na propagandę niemiecką.
Wystawa przedstawia warunki, w jakich przyszło żyć naszym rodakom w Niemczech, opowiada jak byli tam traktowani. Porusza też temat powrotów do Polski i kwestię odszkodowań.
Ekspozycja mówi też o losie mieszkańców Kurpiowszczyzny wywożonych do pracy w III Rzeszy. W powiecie ostrołęckim przeprowadzano łapanki, sporządzono również spis ludności w każdej z miejscowości, aby nałożyć na wsie limit osób wywożonych.
Ponadto w latach 1939-1945 na terenie obecnych powiatów makowskiego, ostrołęckiego, ostrowskiego, przasnyskiego i wyszkowskiego istniało ponad 20 niemieckich lagrów, z których 17 było obozami pracy. Pomiędzy czerwcem 1942 roku a sierpniem 1943 roku przy ul. Kilińskiego w Ostrołęce, w budynku należącym przed wojną do gminy żydowskiej, istniał obóz pracy dla kobiet.
Wystawa bogata jest w materiał zdjęciowy, dokumenty, listy oraz relacje.
Przygotowali ją pracownicy Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce: dr Jerzy Kurstak i dr Paweł Krzysztof Ślaza, przy współpracy z Małgorzatą Piwowarską. Projekt graficzny ekspozycji opracował Sławomir Nosek.
Podstawę źródłową wystawy stanowią liczne dokumenty oraz fotografie ze zbiorów Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Archiwum Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie”, a także zasoby polskich, jak również zagranicznych archiwów cyfrowych.
Znaczna część prezentowanego materiału dokumentalnego i fotograficznego pochodzi z obszernego archiwum Jacka Karczewskiego.
Niewolnicy z literą „P” – spis tematyczny plansz:
- Generalne Gubernatorstwo jest naszym rezerwuarem siły roboczej do prostych prac (cegielnie, budowa dróg, itd., itp.) – Martin Borman, sekretarz Adolfa Hitlera
- Znaczenie pracy przymusowej dla gospodarki III Rzeszy
- Prawodawstwo III Rzeszy wobec polskich robotników przymusowych
- Arbeitsbuch, Arbeitsbuch für Ausländer, Arbeitskarte. Dokumentacja pracy przymusowej
- Pozdrowienia z Rzeszy. Propaganda niemiecka na rzecz pracy przymusowej
- Chcesz umierać na suchoty. Jedź do Niemiec na roboty. Kontrpropaganda polska
- Organizacja pracy przymusowej w III Rzeszy
- Wywózki z Ostrołęki i obozy pracy na terenie Północnego Mazowsza
- Kazimierz Stefanowicz „As” (1914-1986)
- Korespondencja
- Relacje robotników przymusowych
- Statystyki
- Powroty do Polski
- Odszkodowania
